Wat hebben we dit jaar bereikt

We zijn gestart met het opstellen van de klimaatadaptatiestrategie
De klimaatadaptatiestrategie is in 2022 verder ontwikkeld. We lieten een analyserapport Klimaatstresstest Nijmegen opstellen. We bespraken de resultaten eind 2022 met de gemeenteraad. We zijn gestart met het ontwikkelen van een strategisch document met doelen en aanbevelingen om wateroverlast en hittestress te voorkomen. In 2022 zijn diverse grote projecten in de openbare ruimte klimaatbestendiger ontwikkeld. Hierdoor vermindert de kans op overlast bij piekbuien en wordt de stad groener. Ook kreeg klimaatadaptatie een prominente plek in het proces voor de ontwikkeling van het Stationsgebied en Winkelsteeg. In 2022 trad het lokale hitteplan in werking bij de hittegolf in de zomer. Samen met de GGD en andere gezondheids- en welzijnsorganisaties probeerden we zoveel mogelijk de kwetsbare mensen te beschermen tegen de hitte. Ook is er een hittebelevingsonderzoek uitgevoerd in huurhuizen van diverse woningcorporaties, waaronder twee in Nijmegen. Samen met onze regionale partners werkten we verder aan de speerpunten van de Regionale Klimaatadaptatiestrategie. Er is een ondersteuner aangetrokken om het waterschap en de gemeenten daarbij te helpen.

Bewoners droegen bij aan een klimaatbestendige stad
Met de campagne Operatie Steenbreek werkten we ook dit jaar aan het klimaatbestendig maken van de stad:

• Er zijn 62.500 tegels verwijderd, waarvan ruim 40.000 uit particuliere tuinen en schoolpleinen. De rest is afkomstig uit de openbare ruimte en extra projecten, waaronder Hartje Nijmegen.
• Samen met bewoners werden ruim honderd geveltuintjes aangelegd in de binnenstad.
• Meer dan 40 binnenstadondernemers deden mee door het plaatsen van 230 plantenbakken en 18 van hen hebben ook gevelgroen aangelegd.  

• Met alle opgehaalde stenen is een ecoruïne gebouwd, een groeiplaats voor planten en een schuilplaats voor dieren.
• Tijdens speciale tuinadviesweken gaven de Steenbreek tuinadviseurs 40 gratis tuinadviezen aan particulieren.
• Met het project ‘Pijpenkappuh’ werden 150 regenpijpen afgekoppeld.
• In de zomer startte Lentekracht samen met Bindkracht 10, gemeente Nijmegen, Steenbreek Nijmegen én bewoners de actie: ‘Wij koelen de wijk!’ in de wijken Wolfskuil en de Biezen. Voor de aanleg van geveltuintjes in het Waterkwartier werd samengewerkt met woningcorporatie Portaal.  
• Na vijf jaar campagne voeren staat de teller nu op totaal 594.305 verwijderde tegels (formaat stoeptegel) en 247 afgekoppelde regenpijpen.

We gingen van start met de uitvoering van het Bomenplan
De afdeling stadsbeheer onderhoudt de ca. 62.000 individuele bomen in de openbare ruimte van de stad. Er zijn vanuit het boombeheer in 2022 ca. 480 bomen geplant en 370 gekapt. Het kappen van bomen bleek in sommige gevallen noodzakelijk. Daarbij ging het voornamelijk om bomen die geen toekomstverwachting hebben in verband met ziekte of schade en bomen die dood of onveilig zijn. Ter compensatie wordt minimaal hetzelfde aantal bomen terug geplant, echter niet altijd op dezelfde locatie. Ook worden door beheer nieuwe bomen geplant op verzoek van bewoners (via mijnwijkplan). Dit gaat om kleine aantallen die in bovenstaande cijfers zijn verwerkt.

In 2022 kwamen de middelen voor het Bomenplan Nijmegen beschikbaar. We startten in het 4e kwartaal van 2022 met het planten van de eerste 250 bomen in de bestaande stad. In de Waalsprong zijn in 2022 155 nieuwe bomen aangeplant. Er volgen nog meer nieuwe bomen in het huidige plantseizoen dat loopt van oktober 2022 t/m maart 2023. Vanaf 2023 verhogen we dit aantal naar 1.000 bomen per jaar. Hierbij is participatie belangrijk en hebben we oog voor initiatieven uit de stad. In lijn met het nieuwe Bomenplan is de hoofdgroenstructuur geactualiseerd en de bijbehorende kaart verduidelijkt. We hebben in 2022 een ‘Boomtechnisch Adviseur’ (bomenwachter) benoemd, die aan de slag gaat om het behoud en de bescherming van bomen in de stad te waarborgen. De regels voor de kapvergunning scherpten we aan. De APV is hierop aangepast.

Het kroonoppervlak van gemeente Nijmegen is op dit moment 21%. Dit betekent dat 21% van het grondoppervlak van onze gemeente bedekt kan worden met het oppervlak aan boomkronen in de stad. In 2022 is toegezegd dat we in 2025 bij de evaluatie van het bomenplan dit opnieuw berekenen. Doel is dat het boomkroonoppervlak dan met 5% is gestegen

We hebben stappen gezet richting een actuele biodiversiteitsagenda
Het college en de gemeenteraad namen in 2022 kennis van het Rapport biodiversiteit in Nijmegen. Het rapport geldt als opmaat naar de Biodiversiteitsagenda (met uitvoeringsprogramma), die in 2023 wordt opgesteld. We maakten in nauwe samenwerking met IVN en bewoners het Beheerplan Stadsbosjes. We evalueerden het maaibeheer 2020-2021. De Mountainbike-route is samen met de diverse doelgroepen opnieuw bekeken en vastgesteld. In afwachting van de goedkeuring van de provincie wordt deze daarna hierop aangepast. Ook realiseerden we diverse groene bewonerswensen, onder andere op de Nieuwe Markt en in de Weezenhof.  Met de groengroep Hees werken we aan het Distelpark en het Kometenpark. De groengroep Heseveld stelde een plan op voor meer bomen en struiken in de wijk. Dit wordt gekoppeld aan het bouwproject Jerusalembuurt. Een groep vrijwilligers vanuit het IVN/RAVON inventariseert poelen op amfibieën en werkt samen met ons aan de herinrichting of het aanleggen van poelen, bijvoorbeeld in Lindenholt.

We optimaliseren ons beleid en uitvoering op het gebied van riolering en water
In 2022 evalueerden we het Gemeentelijk Rioleringsplan Nijmegen 2017-2023 (GRP). Uit de evaluatie blijkt dat de gemeente Nijmegen haar watertaken goed invult en grotendeels op schema ligt. Een aantal werkzaamheden blijft achter vanwege een tekort aan capaciteit. In 2022 stelden we samen met de partners uit de regio een gezamenlijk beleidsplan op voor water en riolering.  Afgelopen jaar hebben we samen met het waterschap de doorstroom van het water in Lindenholt verbeterd en zijn meerdere innovaties getest, zoals werken met varende en duikende drones, een onderzoek naar wadi's (een opslag- en infiltratievoorziening voor hemelwater) en een duwcamera voor drainage. Voor Winkelsteeg is een waterplan opgesteld, dat een kader geeft voor de toekomstige ontwikkelingen in dit gebied. De waterbergingsopgave, volgens het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW), in dit gebied is hierin grotendeels opgenomen. De overige maatregelen in het kader van het NBW zijn onderzocht en afgestemd met het waterschap en zitten in de voorbereidingsfase.

We stimuleerden natuurinclusieve stadslandbouw door het ondersteunen van initiatieven
In 2022 versterkten we het netwerk stadslandbouw. Er zijn verschillende activiteiten en workshops georganiseerd om het begrip stadslandbouw te verduidelijken. Stadslandbouw gaat zowel over duurzame voedselproductie als over gezonde voeding die voor iedereen beschikbaar is. Dit is uitgewerkt in de notitie Stadslandbouw. In 2022 heeft Landgoed Grootstal met de diverse ondernemers een budget gekregen om hun zichtbaarheid te vergroten en een excursieprogramma op te zetten. De Warmoes en Co-Bomen hebben weer een expeditie Tuinfruit en oogstfeest gehouden in Nijmegen-Noord.

We zijn gestart met de vernieuwingsgolf in de openbare ruimte.
In 2022 stelden wij een nota kapitaalgoederen op, waarin wij de status van ons huidige areaal en de benodigde middelen om het areaal te vervangen hebben uitgewerkt. Bij de coalitieonderhandelingen werd 18 miljoen euro toegekend voor de vervangingsgolf in de openbare ruimte. We spreken vanaf nu van een vernieuwingsgolf, omdat we de openbare ruimte niet vervangen maar vernieuwen. In 2022 startten we met de voorbereidingen voor de vernieuwingsgolf. Meerdere Nijmeegse wijken zijn aan zo'n vernieuwing toe. Straat voor straat aanpakken volstaat niet meer. We vernieuwen daarom binnen één wijk gehele buurten tegelijk. De grootte van een buurt is vergelijkbaar met de Jerusalembuurt en Kolpingbuurt. Op basis van diverse factoren, prioriteerden we zes buurten voor de komende vier jaren. Gelijktijdig met de vernieuwing zoeken we naar de samenhang met de volgende opgaven: energietransitie, klimaatadaptatie, biodiversiteit, toegankelijkheid en een gezonde leefomgeving. In 2022 zijn er 103 bewonersideeën ingediend ter verbetering van de openbare ruimte. Het merendeel van deze initiatieven werd uitgewerkt en een deel hiervan is al afgerond.

We maakten bewuster gebruik van het natuurlijk systeem en de bodem
Ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving grijpen vrijwel allemaal in op de bodem. De bodemadviezen die we daarbij geven worden steeds meer integraal. We besteden hierbij onder andere aandacht aan chemische bodemkwaliteit, ruimtebeslag, werking van het natuurlijk systeem, klimaat en biodiversiteit. In het kader van onze wettelijke taken op het gebied van bodemverontreiniging stelden we 30 beschikkingen op en handelden we 57 meldingen af. Er zijn 17 saneringen uitgevoerd. Van het rijk ontvingen we subsidie om de verspreiding van diffuus lood in Nijmegen in beeld te brengen. Dat hebben we in 2022 voorbereid. Het onderzoek richt zich op terreinen waar sprake is van gevoelige functies in het centrum en de wijken die daar direct aan grenzen.

We namen maatregelen op het gebied van schone lucht en voerden het Schone Lucht Akkoord uit
Afgelopen jaar voerden we diverse maatregelen uit het Uitvoeringsprogramma ‘Op weg naar een gezonde luchtkwaliteit’ uit om de mobiliteit in onze stad te verduurzamen en zo de uitstoot te verminderen. We besloten onder andere besloten om ook op campus Heijendaal een zero emissiezone voor stadslogistiek in te voeren vanaf 2025. Ook worden milieuzones ingesteld voor brom- en snorfietsen van 2010 en ouder. Vanaf 2028 worden alle brom- en snorfietsen op fossiele brandstoffen binnen de bebouwde kom geweerd.  Ook voerden we de tweede tranche van de subsidieregeling voor de sloop en vervanging van oude brommers en snorfietsen uit. Daarnaast lanceerde we een subsidieregeling voor laadinfra voor zero-emissie bestelbussen van ZZP-ers en het MKB. In het uitvoeringsprogramma staat dat we een convenant met bedrijventerreinen afsluiten om de verschoning van het wagenpark te versnellen. Uit vooronderzoek blijkt dit niet het beste middel te zijn. We kijken daarom naar alternatieven.

Om te zorgen voor een schonere binnenvaart namen we onder andere deel aan Europese projecten zoals CLINSH en RH2INE. We onderzochten de mogelijkheden om de toegang van de havenbekkens voor vervuilende schepen te beperken. We voerden ook onderzoek uit naar de optimalisatie van de walstroomvoorzieningen en zijn op zoek naar passende (landelijke of Europese) subsidiemogelijkheden. We hebben in samenwerking met veel andere stakeholders onze lobbyboodschappen voor het voetlicht gebracht van Europa, het rijk en de Euregio.

Met een subsidie voor filters en sloop van rookkanalen hielpen we in de eerste helft van 2022 inwoners van Nijmegen-West om de uitstoot en overlast van houtkachels te verminderen. Daarnaast zetten we een communicatiecampagne op om inwoners bewuster te maken van effecten van houtstook. We hielden stookworkshops, zodat inwoners die toch willen stoken leren hoe ze dit kunnen doen met minder overlast. Deze aanpak is geëvalueerd en naar de gemeenteraad gestuurd. Om de uitstoot en overlast verder aan te pakken, is de subsidie in het najaar van 2022 opnieuw opgezet en uitgebreid naar de hele stad. Daarnaast hielden we ook afgelopen najaar weer nieuwe stookworkshops, zetten we verder in op de communicatiecampagne en namen we deel aan landelijke pilots. De uitvoering van deze projecten is mede mogelijk gemaakt door gebruik te maken van de Specifieke Uitkering Schone Lucht Akkoord. We namen als gemeente Nijmegen actief deel aan deze landelijke samenwerking om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Uitvoering meetplan Nijmegen-West
Sinds 2005 voeren we het structurele meetplan voor stikstofdioxide (NO2) uit in Nijmegen West. In aanvulling hierop werken we sinds 1 januari 2022 aan het Meetplan Luchtkwaliteit in de leefomgeving. We meten op verschillende plekken in de stad NO2, fijnstof, roet, benzeen en PAK. Afgelopen jaar werkten we hierbij nauw samen met de omgeving. De eerste resultaten van het uitgebreide meetplan bespraken we in december met de wijkvertegenwoordiging. De meetresultaten op straatniveau zijn ook in te zien via de gemeentelijke website: www.nijmegen.nl/westenweurt. In samenspraak met de wijkvertegenwoordiging pasten we de website aan. Dit helpt inwoners met het vinden van de juiste informatie over de luchtkwaliteit in Nijmegen.

Vanwege veel geurklachten en een advies van de GGD, startten we een industrieterrein breed geuronderzoek. We worden daarbij geholpen door een extern geuradviesbureau. Dit bureau is mede door de wijkvertegenwoordiging en bedrijven uitgekozen om het geuronderzoek uit te voeren. Op basis van de klachten van de afgelopen drie jaar vond een veldonderzoek plaats om meer te weten te komen over de mogelijke bronnen van geur en eventuele overlast daarvan. De uitkomsten van het onderzoek gebruiken we bij het bepalen van een eigen geurbeleid voor de gemeenten Nijmegen en Beuningen.

We blijven groen, gezond en in beweging
Op het gebied van groen, gezond en in beweging zijn verschillende projecten uitgevoerd:

• In samenwerking met het ROC realiseerden we een ‘QR fitroute’ in Bottendaal. Dit is een route waar je een variatie aan oefeningen kunt doen na het scannen van QR-codes;
• Op verzoek van bewoners legden we een jeu-de-boulesbaan aan in Malvert;
• In Wolfskuil voegden we op initiatief van de wijk een aantal fitnesstoestellen aan een speelplek toe.
• In Brakkenstein en Hegdambroek maakten we samen met de bewoners plannen voor de herinrichting van de openbare ruimte ten behoeve van spelen, bewegen en ontmoeten.
• We legden een pumptrack aan in het toekomstige groene sociale knooppunt rond de kinderboerderij Lindenholt;
• De voorbereidingen zijn gestart om het spelen, bewegen en ontmoeten in de wijken Oud-Lent, Bottendaal, Muntenbuurt (Nije Veld) en Ackerwijken aan te pakken;
• We startten de voorbereidingen voor een urban fittrack in Nijmegen-Noord;
• De kwiek-beweegroute Meijhorst en de pumptrack voor BMX en steps op het NYMA-terrein zijn in voorbereiding en worden in 2023 uitgevoerd.

We verzorgden de inzameling van huishoudelijke afvalstromen en stimuleerden afvalscheiding
We verwachten voor 2022 een afvalscheidingspercentage van rond de 74%. We gingen verder met de gescheiden inzameling en verwerking van luiers en incontinentiemateriaal bij kinderdagverblijven en milieustraten. We selecteerden 25 nieuwe inzamellocaties in de openbare ruimte voor een stadsbrede uitrol van de luierinzameling en verwachten deze in 2023 definitief te plaatsen.  We gaven een vervolg aan het verbeteren van de kwaliteit van het gft-afval. Op 11 inzamelroutes controleerden we met afvalcoaches gft-kliko’s en gaven feedback en voorlichting aan bewoners. Door herhalingsacties in te zetten hielden we het verbeterde scheidingsgedrag voor gft vast. Bij nieuw opgeleverde hoogbouwcomplexen zijn we tenslotte gestart met de inpandige inzameling van herbruikbare afvalstromen. Hiermee bieden we meer service en gemak aan de bewoners en verwachten we meer en kwalitatief beter herbruikbaar oud papier, gft en plastic+ afval in te zamelen.

We pakten de ontwikkeling van een betere afvalscheiding door bedrijven in de Binnenstad weer op
Samen met het Huis voor de binnenstad hebben we verkend of de start van een pilot voor de inzameling van organisch keukenafval (swill) in de binnenstad haalbaar is. Ook onderzochten we de haalbaarheid om het ondergrondse containernetwerk voor restafval in de binnenstad open te stellen voor  bedrijven uit de Binnenstad. Hiermee is een basis gelegd voor het in 2023 op te stellen plan van aanpak voor bedrijfsafval binnenstad.

We startten met het opstellen van nieuw afvalbeleid
We stelden de ‘afvalstoffenverordening Nijmegen 2022’ vast, die de huidige regelgeving voor het inzamelen en aanbieden van afval uit de APV vervangt. Daarmee legden we ook een juridische basis voor het nieuwe afvalbeleid. Voor de uitwerking van de startnotitie brachten we in beeld waar we qua afvalbeheer in Nijmegen staan. Bijvoorbeeld door deel te nemen aan een landelijke benchmark, door de kwaliteit van de herbruikbare afvalstromen te inventariseren en door met partners in de stad in gesprek te gaan.

Met projecten stimuleerden we de circulaire economie in onze regio
In 2022 voerden we verschillende activiteiten uit om de circulaire economie te versnellen. Een paar voorbeelden: we werkten door aan de businesscase voor Via-T: hét toekomstige (kennis)centrum voor vakmanschap, innovatie en duurzaamheid in de regio. Daarmee willen we een belangrijke bijdrage leveren aan oplossingen voor opgaven op het gebied van circulaire (woning)bouw, tekort aan technisch personeel en innovatie door bedrijven. Op 12 juli vond de kick-off plaats om een Smart Energy Hub te creëren op bedrijventerrein TPN-West. Dit houdt in dat energie lokaal geproduceerd, opgeslagen en toegepast wordt om deze zo efficiënt mogelijk te gebruiken en bijvoorbeeld druk op bestaande energienetten te verminderen.

Daarnaast organiseerden we verschillende programma’s in de Week van de Circulaire economie en hebben we bijgedragen aan het Lifeport festival circulair. Hier werden verschillende initiatieven vanuit de regio  gepresenteerd in het teken van voeding en bouw. We hebben een actieve rol in de Circulaire Raad en maakten samen met de Stichting RvN@ de uitreiking van de Circulaire prijs (De Cirkel) mogelijk. Deze is uitgereikt aan VBI Weurt voor hun isolatiemateriaal van oud piepschuim. We leverden een bijdrage aan de hoogleraar circulaire business van de Radboud universiteit (RU) en  ondersteunden een PhD onderzoek naar weerstand bij ander consumentengedrag en de deeleconomie. Voor het stationsgebied organiseerden we kennistafels over onder andere bouwlogistiek.

Met onze aanbestedingen versnelden we de transitie naar een circulaire grond-, weg-, en waterbouw (GWW)
In 2022 hebben we zes projecten afgerond en geëvalueerd voor de renovatie van woonstraatjes. Deze projecten zijn op zo'n manier aanbesteed dat er veel ruimte biedt is om in samenwerking met de aannemer en omwonenden tot duurzame en gedragen oplossingen te komen. De resultaten verschillen per project, maar over het algemeen heeft dit heeft geleid tot meer groen, meer hergebruik van materialen en minder CO2-uitstoot ten opzichte van het referentieontwerp en een groot draagvlak onder omwonenden. Ook bij het onderhoud van asfalt hebben we ingezet op hergebruik van materialen. In alle onder- en tussenlagen van het asfalt zit minstens 50% hergebruikt materiaal.

Versnelde uitvoering energie besparen en duurzaam opwekken
Nijmegen wil in 2045 een energieneutrale stad zijn, waarin we evenveel energie opwekken als we gebruiken. Om de doelstellingen te behalen zetten we in op een versnelling op verschillende onderdelen van de energietransitie: besparen, duurzaam opwekken van warmte en elektriciteit en zo min mogelijk fossiele brandstof gebruiken. Deze bestuurlijke opgave vraagt om één  gezamenlijke langjarige en adaptieve aanpak. In 2022 heeft de urgentie van energiearmoede geleid tot een versnelling in het besparen, maar ook duurzaam opwekken.

We hielpen bewoners om energie te besparen
Met campagnes en collectieve acties hielpen we bewoners, bewonersinitiatieven en bedrijven om energie te besparen door te isoleren. In 2020 zijn we gestart met een pakket van activiteiten, waarmee we onze inwoners ondersteunen bij het besparen van energie. De afgelopen 2 jaar hebben ruim 28.000 inwoners op de één of andere wijze aan onze activiteiten deelgenomen. Om deze activiteiten beter structureren en te versnellen stelden wij het Programma Energie Besparen Woningen vast.

Besparen en verduurzamen bedrijven
Bij bedrijven is het grootste gedeelte van de daartoe verplichte bedrijven door de ODRN gecontroleerd op de toepassing van energiebesparingsmaatregelen. De bedrijvenvereniging TPN West verkent wat de mogelijkheden zijn voor Smart Energy Hub(s). In aanvulling hierop verleenden we aan de HAN de opdracht om te onderzoeken in hoeverre zonnestroom hierbij kan worden ingepast. In het kader van de subsidieregeling energietransitie bedrijven heeft het team van Power2Nijmegen zeven adviesgesprekken gevoerd met bedrijven en organisaties. Aan twee projecten hebben we subsidie verleend. Per september 2022 is het Energieloket Nijmegen uitgebreid met een zakelijke module gericht op bedrijven die hun onderneming willen verduurzamen. Deze zakelijke module functioneert als een laagdrempelige ‘front office’ waar ondernemers terecht kunnen met een breed scala aan vragen. Samen met de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen zijn we gestart met het opzetten van een Regionaal Expertisecentrum voor energietransitie  bij bedrijven.

Projecten aardgasvrij
De verkenning aardgasvrij Dukenburg is eind 2022 afgerond. Hieruit volgt onder meer dat een warmtenet vanaf de ARN de beste aardgasvrije oplossing is voor Dukenburg. Dukenburg is één van de startgebieden om van het aardgas af te gaan met als startpunt de wijken Zwanenveld en Lankforst-Noord vanwege de sociale, ruimtelijke en technische kenmerken. Op 28 september 2022 is het Wijkwarmteplan Zwanenveld en Lankforst-Noord vastgesteld door de gemeenteraad.

In Hengstdal zijn wij bezig met betrokken partijen om te onderzoeken of circa 500 woningen van de Bomenbuurt- Oost met een Buurt Energie Systeem (BES) verwarmd kunnen gaan worden. De bewoners in de Bomenbuurt-Oost zijn ook in 2022 betrokken bij dit proces. Zo organiseerden we bijeenkomsten en zijn nieuwsbrieven verspreid. Ook zijn er huis-aan-huis-gesprekken en keukentafelgesprekken gevoerd met inwoners.

Naar aanleiding van het vastgestelde wijkwarmteplan Bottendaal is een bewonersgroep BottendaalGroen! opgericht. Vanuit de bewonersgroep en gemeente verstrekken we nieuwsbrieven en geven we informatie bij de inloopmiddag in het wijkcentrum. We ondersteundenen BottendaalGroen! bij activiteiten, zoals het organiseren van bewonersavonden. Verder gaven we opdracht om energieadviezen te maken voor een aantal veel voorkomende huistypen aan het Nijmeegs EnergieBespaarAdvies (NEBA).